Giao tiếp trắc ẩn/Tự thấu cảm/Cảm xúc/Hạnh phúc

1. Giao tiếp trắc ẩn

Tự thấu cảm

Tự thấu cảm là hành trình bản thân nhận biết đi từ Quan sát khách quan (I see), kết nối với những Cảm xúc (I feel) và những Suy nghĩ (I think) phát sinh; từ tín hiệu của Cảm xúc để nhận biết Nhu cầu phổ quát của bản thân (I need) và từ đó đề xuất Hành động phù hợp (I do). Cuối cùng là diễn đạt được toàn bộ quá trình trên bằng Ngôn ngữ (I say). Có thể tóm tắt bằng các câu sau: “I see... I feel… I think… I need... I do…”

Thế giới bên ngoài tác động vào thế giới bên trong mỗi người chủ yếu qua 5 giác quan: mắt (thấy), tai (nghe), mũi (ngửi), lưỡi (nếm) và da/xúc giác (chạm). Qua 5 cánh cổng này, thế giới bên ngoài làm phát sinh những Cảm xúc bên trong chúng ta. 

Cảm xúc

Cảm xúc có thể được chia làm 2 nhóm là: cảm xúc dễ chịu và cảm xúc khó chịu. Có những cảm xúc cơ bản, cũng tương tự như những màu cơ bản, và chúng ta có thể phối các cảm xúc cơ bản này thành vô số các cảm xúc khác nhau, như cách chúng ta phối màu cơ bản để thành các màu mới. Nhận biết và hiểu được cảm xúc của chính mình là chìa khoá quan trọng để thấu hiểu chính mình. Các cảm xúc cơ bản gồm: hạnh phúc, buồn, sợ, ghê tởm, giận, ngạc nhiên. Thuỷ sẽ lần lượt kể cho bạn nghe về những cảm xúc này qua trải nghiệm của Thuỷ. 

Hạnh phúc

Hạnh phúc dường như là cảm xúc mà ta mong muốn đạt được nhiều nhất. Hạnh phúc thường được định nghĩa là trạng thái cảm xúc dễ chịu được đặc trưng bởi cảm giác hài lòng, vui vẻ, thích ý, thoả mãn. Hạnh phúc thường được biểu đạt thông qua nụ cười, tư thế thoải mái, giọng nói dễ chịu. 

Tuy nhiên, điều khiến chúng ta hạnh phúc lại khá phức tạp và khác nhau giữa mỗi cá nhân. Nhiều người tin rằng hạnh phúc và sức khoẻ có mối liên hệ với nhau và nghiên cứu cũng ủng hộ ý tưởng rằng hạnh phúc có thể đóng vai trò quan trọng đối với sức khoẻ thể chất và tinh thần.  

Thuỷ luôn coi trọng hạnh phúc và có thể xem nó là điều quan trọng nhất cần đạt được trong cuộc đời. Mình có thể không cần quá giàu sang, giỏi giang nhưng Thuỷ mong mình sống một cuộc đời hạnh phúc và ý nghĩa. Có một cô gái trẻ đã từng khuyên mọi người, trong đó có Thuỷ về cách làm thế nào để biết rõ hơn về điều gì có thể khiến cho mình hạnh phúc trong tương lai, bằng cách đơn giản trả lời câu hỏi: “Điều gì hay khoảnh khắc nào trong quá khứ đã khiến mình thật sự hạnh phúc?” 

Thuỷ đã ngồi xuống nghiêm túc trả lời câu hỏi đó và nhận ra những điều hay khoảnh khắc hạnh phúc của Thuỷ là: 

(1) được cho đi và thấy mình có giá trị; 

(2) được tự do làm điều mình thích và khám phá thêm những bí mật hay điều kỳ diệu của cuộc sống: được đi du lịch đây đó để mở mang tầm mắt và đầu óc; được thưởng thức một tiết mục nghệ thuật chất lượng; được học hay trải nghiệm một điều gì đó mới lạ và sâu sắc; được viết và chia sẻ những gì mình cảm nhận về thế giới; 

(3) được ai đó hiểu, yêu thương và trân quý; có những mối quan hệ chất lượng; 

Thuỷ sẽ kể chi tiết hơn vì sao lúc này, khi Thuỷ cán đích 36 tuổi, ngồi lại tổng kết cuộc đời mình vào ngày 28 tết âm thì Thuỷ thấy cuộc đời mình cũng đã trải qua rất nhiều khoảnh khắc hạnh phúc. 

Thuỷ thấy hạnh phúc sâu sắc khi được cho đi và thấy mình có giá trị khi có thể giúp đỡ cho người khác. Đó cũng là lý do vì sao quãng thời gian Thuỷ làm đại sứ Cơm có thịt tại Pháp để gây quỹ cho trẻ em vùng cao Việt Nam và làm admin cho Trang “Nhịp cầu Dược lâm sàng” đã mang lại cho Thuỷ rất nhiều niềm vui. Với công việc là một giảng viên và dược sĩ lâm sàng, Thuỷ tìm thấy được niềm vui và ý nghĩa trong công việc của mình. Thuỷ nghĩ rằng mình đang ở giai đoạn muốn bước sang một hành trình cống hiến, giúp đỡ bản thân và người khác theo một cách thức khác. Thuỷ sẽ cho phép mình cùng khám phá hành trình mới đó của mình. 

Thuỷ khám phá ra sở thích đi du lịch của mình khi Thuỷ bắt đầu hành trình du học tại Pháp từ năm 26 tuổi. Hầu như Thuỷ đã một mình đi du lịch xấp xỉ trên dưới 20 nước khác nhau, từ châu Âu, châu Phi, châu Mỹ đến Châu Á. Giờ ngồi nhớ lại cũng khá bất ngờ cho sự can đảm và tự do lúc đó. Thuỷ thích cái cảm giác được tròn xoe mắt quan sát những điều mới lạ. Đi xa cho phép mình bóc tách bản thân khỏi môi trường quen thuộc để cọ xát với một môi trường mới mẻ, có cơ hội làm mới bản thân. 

Có lẽ vì thích khám phá những cái mới, cái đẹp mà Thuỷ cũng rất mê đi xem các tiết mục nghệ thuật chất lượng. Nhớ những lần đi du lịch nước ngoài, Thuỷ không tiếc tiền đặt vé cho mình vào xem các vở kịch opera tại quảng trường lớn ở Verona, hay xem hoà nhạc ở Venice tại Ý; xiếc nghệ thuật của Cirque du Soleil tại Pháp; vở Ballet Hồ thiên nga tại Nga; lễ hội nhạc thiền tại Maroc; đi xem bảo tàng, hoà nhạc tại Grenoble – Pháp, hay về Việt Nam thì tranh thủ đi xem kịch, ballet, hoà nhạc tại các địa điểm khác nhau, trong đó có Nhà hát lớn Hà Nội và Sài Gòn. Thuỷ cũng từng tin rằng, một trong những lý do khiến Thuỷ rời Huế vào Sài Gòn làm việc là vì ở Huế không có Nhà hát lớn. 

Thuỷ cũng từng mạnh dạn chi tiền để mình có thể tham dự các buổi/khoá học/hội thảo để phát triển bản thân như các buổi kịch ứng tác, vẽ tranh, làm gốm, thực tập chánh niệm, giao tiếp trắc ẩn hay tự chi tiền để đi dự các hội thảo nghề nghiệp tại Nhật, Thái Lan, Indonesia, Singapore. Và chưa bao giờ Thuỷ phải hối hận về những quyết định đó. Những cơ hội đó đã giúp Thuỷ có thêm nhiều trải nghiệm mới và những cái thấy mới. 

Thuỷ cũng thích những khoảnh khắc được viết ra những điều xuất hiện trong suy nghĩ của mình, những điều mình nghĩ là thật đẹp và chia sẻ cho mọi người. Thuỷ cũng trân quý những khoảng thời gian Thuỷ dành để viết nhật ký cho chính mình, hay viết thư cho người thương. Bằng cách thực tập viết xuống những gì mình đang suy tư, Thuỷ có thể nhìn lại thế giới bên ngoài và bên trong mình một cách rõ nét hơn, từ đó hiểu thêm nhiều điều về chính bản thân mình và thế giới. Hiểu sâu có vẽ như giúp sống sâu sắc hơn.  

Thuỷ cũng cảm thấy hạnh phúc và đủ đầy khi có ba mẹ và gia đình luôn hiểu và ủng hộ Thuỷ; có một số người bạn thân thiết để chia sẻ và nâng đỡ tinh thần; một số người Thầy, đồng nghiệp rất yểm trợ và một người thương rất đặc biệt để chia sẻ, tâm sự.   

 

Có nhiều thứ đối với Thuỷ chỉ là phương tiện như tiền bạc, quyền lực, bằng cấp hay danh tiếng. Thậm chí những điều này còn làm Thuỷ e ngại và thấy không thoải mái. Ví như Thuỷ rất e ngại khi tiếp cận ai đó nhiều tiền, nhiều quyền hay nổi tiếng. Hoặc Thuỷ cũng cảm thấy rất bối rối khi ai đó thay vì gọi tên mình thì gọi chức danh hay bằng cấp của mình trước. Bằng cấp, tước vị chỉ làm mình cảm thấy mình không được là “chính mình” – một con người với đầu óc còn rất mới mẻ và ngây thơ, còn muốn được mãi là “học trò” để học hỏi và làm mới mình. 

Nhớ lại và gọi tên tất cả những khoảng khắc, điều gì làm Thuỷ hạnh phúc trong quá khứ giúp Thuỷ hiểu mình hơn và có thể đưa ra những lựa chọn, hành động trong tương lai để giúp cho mình có thêm nhiều khoảnh khắc hạnh phúc mới. Còn bạn thì sao? Điều gì/khoảnh khắc gì làm bạn hạnh phúc?